Πριν μερικούς μήνες, ξεκίνησα ένα ταξίδι που δεν είχα φανταστεί ότι θα με οδηγήσει στη συγγραφή αυτού του κειμένου, στο πλαίσιο του πρώτου Βιομηχανικού Διδακτορικού στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Το πρόγραμμα αυτό εντάσσεται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και πιο συγκεκριμένα στη δράση «Προώθηση της ποιότητας, της καινοτομίας και της εξωστρέφειας στα πανεπιστήμια». Πρόκειται για μια προσπάθεια που έχει ως στόχο να συνδέσει με ουσιαστικό τρόπο το ελληνικό πανεπιστήμιο με τη βιομηχανία.
Η διδακτορική μου διατριβή εκπονείται στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών, σε συνεργασία με την εταιρία Elval Colour του ομίλου Viohalco. Με εμπειρία άνω των 40 ετών η Elval Colour δραστηριοποιείται στη βαφή προϊόντων έλασης αλουμινίου και την παραγωγή σύνθετων panel αλουμινίου, αυλακωτών και διάτρητων φύλλων αλουμινίου. Η γκάμα των προϊόντων της Elval Colour κατά βάση απευθύνεται στο κέλυφος του κτιρίου αλλά και στην εταιρική ταυτότητα, στην εσωτερική αρχιτεκτονική και διακόσμηση. Με απλά λόγια, μιλάμε για βαμμένο αλουμίνιο το οποίο ντύνει εξωτερικά και εσωτερικά ένα κτίριο. Μπορεί να είναι οροφή, πρόσοψη, υδρορροή αλλά και ειδικό σύστημα ψευδοροφής ή εσωτερική επένδυση και διακοσμητική κα-
τασκευή.

Στόχος της διατριβής είναι η μελέτη της απελευθέρωσης μικροπλαστικών από υπάρχουσες κτιριακές κατασκευές προ-βαμμένου αλουμινίου. Το ζήτημα των μικροπλαστικών έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα από τα πλέον κρίσιμα και σύνθετα περιβαλλοντικά προβλήματα, εγείροντας το ενδιαφέρον της επιστημονικής και όχι μόνο κοινότητας. Τί είναι όμως τα μικροπλαστικά;
Πρόκειται για πλαστικά σωματίδια μεγέθους μικρότερο από 5 χιλιοστά, σε όποια διάσταση και αν μετρηθούν. Η παρουσία τους έχει ανιχνευτεί στο χερσαίο και θαλάσσιο περιβάλλον, στον αέρα, στο πόσιμο νερό, στα ζώα και φυσικά στον άνθρωπο εντός των βιολογικών ιστών του, όπως οι πνεύμονες και το αίμα.

Ενδιαφέρον όμως αποτελεί όχι μόνο η παρουσία τους αλλά και οι πηγές προέλευσής τους. Μια από αυτές είναι τα κατασκευαστικά υλικά, όπως οι διάφορες επιστρώσεις, βαφές και θερμομονωτικά υλικά, μια πηγή λιγότερο μελετημένη αλλά εξίσου σημαντική. Πιο συγκεκριμένα, στην παρούσα διατριβή μελετώνται προεπιστρωμένα φύλλα αλουμινίου που έχουν τοποθετηθεί σε προσόψεις κτιρίων. Τα υλικά αυτά εκτίθενται συνεχώς σε όλες τις περιβαλλοντικές και καιρικές συνθήκες, όπως ηλιακή ακτινοβολία, βροχόπτωση, παγετός, άνεμος, υψηλές θερμοκρασίες, υγρασία κ.ά. Οι παράγοντες αυτοί, σε συνδυασμό με το είδος της επίστρωσης (PE, VHDPE, PVDF, FEVE, PUPA), οδηγούν σταδιακά στη γήρανση και στην αποδόμηση των υλικών και στη δημιουργία μικρο/νανοπλαστικών. Στη συνέχεια, αυτά παρασύρονται από τη βροχή ή τον αέρα και μεταφέρονται στα εδαφικά και υδάτινα οικοσυστήματα.

Στην παρούσα έρευνα έχουν πραγματοποιηθεί δειγματοληψίες από κτιριακές κατασκευές και τις γύρω περιοχές, με στόχο την απομόνωση τυχόν μικροπλαστικών που έχουν δημιουργηθεί από τα προαναφερθέντα υλικά. Στα μικροπλαστικά αυτά θα εφαρμοστούν τεχνικές ανάλυσης και χαρακτηρισμού, προκειμένου να ληφθούν χρήσιμες πληροφορίες για την υποβάθμιση του υλικού. Οι στόχοι της διατριβής είναι οι εξής:
1. Η μελέτη της εμφάνισης των μικροπλαστικών σε υπάρχουσες εγκαταστάσεις διαφόρων χρονολογιών, περιοχών και πρώτων υλών.
2. Η συσχέτιση της εμφάνισης αυτών με τον χρόνο κατασκευής και τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
3. Η εύρεση των συνθηκών και των πρώτων υλών που δημιουργούν τα μικροπλαστικά.
4. Η σύγκριση των ευρημάτων με τη βιβλιογραφία ή με εργαστηριακά πειράματα διάβρωσης.
5. Η δημιουργία ενός μοντέλου.
6. Η μελέτη της διασποράς των μικροπλαστικών στις επιμέρους κατασκευές και η συσχέτιση αυτής με τις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Η μελέτη των υλικών σε «πραγματικά» κτίρια (και όχι μόνο σε υλικά που εκτίθενται σε εργαστηριακούς θαλάμους γήρανσης όπως συνηθίζεται) αποτελεί σημαντική πρωτοτυπία της διατριβής.
Η συνεργασία μου με την Elval Colour είναι εξαιρετική. Οι άνθρωποι εκεί με υποδέχθηκαν με ανοιχτό πνεύμα και διάθεση συνεργασίας, θεωρώντας ότι είμαι μέλος της ομάδας. Από την αρχή χτίσαμε ένα δίαυλο συνεχούς επικοινωνίας, ώστε να εκπαιδευτώ στα βαφικά συστήματα των προ-βαμμένων μετάλλων, στις αστοχίες που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της επίστρωσης, αλλά και στην επίδραση που έχουν πάνω σε αυτά οι όποιες καιρικές/περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτή η σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας δίνει ουσιαστικό νόημα στην εκπόνηση του διδακτορικού μου. Πιστεύω ότι μέσω του προγράμματος «Βιομηχανικά Διδακτορικά» θα ανοίξει ο δρόμος για περισσότερες τέτοιες συνεργασίες, διαμορφώνοντας έτσι ένα πιο σύγχρονο και
εξωστρεφές πανεπιστήμιο και ταυτόχρονα γεφυρώνοντας το κενό της επικοινωνίας και της τεχνογνωσίας, που εντοπίζεται ανάμεσα στον χώρο του πανεπιστημίου και εκείνον της βιομηχανίας.